Genel Bilgi
Crigler-Najjar Sendromu, bilirubin metabolizmasında görevli olan UDP-glukuronosiltransferaz (UGT1A1) enzim eksikliği sonucu ortaya çıkan nadir, otozomal resesif geçişli bir hastalıktır. Bu enzim eksikliği nedeniyle indirekt (konjuge olmamış) bilirubin kanda birikir ve ciddi sarılığa yol açar.
Tipleri
- Tip 1: Enzim aktivitesi yoktur. Çok ağır seyreder, kernikterus riski yüksektir.
- Tip 2 (Arias sendromu): Enzim aktivitesi azalmıştır. Daha hafif seyirli, fenobarbital tedavisine yanıt verir.
Genetik ve Patogenez
UGT1A1 genindeki mutasyonlar sonucu enzim sentezi bozulur. Bu da indirekt bilirubinin karaciğerde konjugasyonunu engeller. Sonuçta bilirubin kanda birikir, beyin dokusunda toksik etki yapabilir.
Klinik Bulgular
- Doğumdan itibaren şiddetli sarılık
- Kernikterus (bilinç kaybı, kas spazmları, işitme kaybı, nörolojik sekeller)
- Tip 2'de sarılık daha hafif, kernikterus nadir
Tanı
Yüksek indirekt bilirubin düzeyi, karaciğer fonksiyonlarının normal olması, fenobarbital yanıtı ve genetik testlerle konur.
Tedavi
- Tip 1: Fototerapi, karaciğer nakli (tek küratif tedavi)
- Tip 2: Fenobarbital tedavisi, fototerapi
- Kan değişimi (yenidoğan döneminde)
- Destekleyici tedaviler
Epidemiyoloji
Çok nadir görülür, kesin insidansı bilinmemektedir. Tüm etnik gruplarda görülebilir.
Prognoz
Tip 1 tedavisiz ölümcüldür. Karaciğer nakli ile yaşam süresi uzar. Tip 2 genellikle iyi seyirlidir.
Güncel Araştırmalar
Gen tedavisi, enzim replasman tedavisi ve yeni farmakolojik ajanlar üzerine çalışmalar devam etmektedir.
Kaynaklar
- GeneReviews: Crigler-Najjar Syndrome
- Jansen PLM. Diagnosis and management of Crigler-Najjar syndrome. 2000.
- National Organization for Rare Disorders (NORD). https://rarediseases.org