Dermatofitoz Nedir?
Dermatofitoz, cildin, saçın ve tırnakların yüzeysel mantar enfeksiyonlarına verilen genel isimdir. Halk arasında "deri mantarı" veya "tinea" olarak da bilinir. Dermatofit adı verilen mantar türleri tarafından oluşturulur. En sık görülen türleri Trichophyton, Microsporum ve Epidermophyton'dur. Bulaşıcıdır ve insandan insana, hayvandan insana veya kontamine yüzeylerden geçebilir.
Türleri
- Tinea corporis: Vücut derisinde halka şeklinde döküntüler
- Tinea capitis: Saçlı deride kepeklenme, saç dökülmesi
- Tinea pedis (ayak mantarı): Ayak parmak aralarında kaşıntı, soyulma
- Tinea cruris: Kasık bölgesinde kızarıklık, kaşıntı
- Tinea unguium (onikomikoz): Tırnaklarda kalınlaşma, renk değişikliği
- Tinea manuum: Ellerde döküntü
- Tinea faciei: Yüzde döküntü
Nedenleri ve Bulaşma Yolları
- Direkt temas (cilt teması)
- Ortak kullanılan havlu, tarak, ayakkabı
- Ortak duş, hamam, spor salonları
- Evcil hayvanlar (özellikle kediler ve köpekler)
- Toprakla temas
Belirtileri
- Halka şeklinde, kenarları kabarık, ortası iyileşmiş görünümlü döküntüler
- Kaşıntı, yanma hissi
- Saç dökülmesi (saçlı deride)
- Tırnaklarda kalınlaşma, sararma, kırılma
- Ayakta soyulma, çatlama, kötü koku
- Kasıklarda kızarıklık, pullanma
Tanı Yöntemleri
- Klinik muayene
- Direkt mikroskobik inceleme (KOH testi)
- Mantar kültürü
- Wood lambası muayenesi (bazı türlerde floresans)
- Nadir durumlarda biyopsi
Tedavi Yöntemleri
- Topikal antifungal ilaçlar: Klotrimazol, mikonazol, terbinafin, ekonazol
- Sistemik antifungal ilaçlar: Griseofulvin, terbinafin, itrakonazol, flukonazol (özellikle saçlı deri, tırnak ve yaygın enfeksiyonlarda)
- Kaşıntı için antihistaminikler
- Hijyen önlemleri ve bulaşın önlenmesi
Önleme
- Kişisel hijyene dikkat etmek
- Ortak eşya kullanımından kaçınmak
- Ayakları kuru tutmak, pamuklu çorap giymek
- Havuz, hamam, spor salonlarında terlik kullanmak
- Evcil hayvanların düzenli veteriner kontrolü
- Enfekte kişilerin tedavi edilmesi
Komplikasyonlar
- İkincil bakteriyel enfeksiyonlar
- Kronikleşme ve tekrarlama
- Tırnak deformiteleri
- Saç dökülmesinin kalıcı olması (nadir)
Dermatofitoz ile Yaşamak
Çoğu dermatofit enfeksiyonu uygun tedavi ile tamamen iyileşir. Ancak tedaviye uyum çok önemlidir. Tedavi süresi bazen haftalarca sürebilir. Hijyen kurallarına dikkat edilmezse enfeksiyon tekrarlayabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha dirençli ve yaygın enfeksiyonlar görülebilir.