Tanım
Wolfram Sendromu, genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkan, nadir görülen, otozomal resesif geçişli, ilerleyici nörodejeneratif bir hastalıktır. DIDMOAD (Diabetes Insipidus, Diabetes Mellitus, Optic Atrophy, Deafness) kısaltmasıyla da bilinir. Bu sendrom, çoklu organ sistemlerini etkiler ve yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür.
Klinik Özellikler
- Diabetes Mellitus: Genellikle tip 1 diyabetten farklı olarak insüline bağımlı, çocukluk çağında başlar.
- Optik Atrofi: Görme kaybı, optik sinirlerin dejenerasyonu nedeniyle gelişir.
- Diabetes Insipidus: Böbreklerin su tutamaması sonucu aşırı idrar yapma ve susuzluk.
- İşitme Kaybı: Sensorinöral tipte, genellikle ilerleyici sağırlık.
- Üriner Sistem Problemleri: Mesane disfonksiyonu, idrar retansiyonu.
- Nörolojik Bulgular: Ataksi, denge bozuklukları, psikiyatrik sorunlar.
- Endokrin Bozukluklar: Hipogonadizm, büyüme geriliği.
Genetik Nedenler
Wolfram Sendromu çoğunlukla WFS1 genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. Bu gen, endoplazmik retikulumda bulunan wolframin adlı proteini kodlar. Wolframin, hücre içi kalsiyum homeostazı ve protein katlanmasında rol oynar. Nadir olarak WFS2 geni de etkilenebilir.
Tanı Yöntemleri
- Genetik testler (WFS1 ve WFS2 mutasyon analizi)
- Oftalmolojik muayene (optik atrofi saptanması)
- İşitme testleri
- Su kısıtlama testi (diabetes insipidus tanısı için)
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (beyin ve optik sinir değerlendirmesi)
- Endokrinolojik testler
Tedavi ve Yönetim
Hastalığın kesin tedavisi yoktur. Tedavi semptomlara yöneliktir:
- İnsülin tedavisi (diyabet için)
- Desmopressin (diabetes insipidus için)
- İşitme cihazları veya koklear implant
- Görme rehabilitasyonu
- Mesane yönetimi ve ürolojik destek
- Psikolojik destek ve eğitim
Multidisipliner yaklaşım gereklidir.
Epidemiyoloji
Wolfram Sendromu nadir görülür, prevalansı yaklaşık 1/500.000'dir. Hem erkek hem kadınları eşit oranda etkiler. Çoğunlukla akraba evliliklerinin yaygın olduğu toplumlarda daha sık rastlanır.
Prognoz
Hastalık ilerleyicidir. Ortalama yaşam süresi 30-40 yıl civarındadır. Ölüm genellikle solunum yetmezliği, beyin sapı atrofisi veya böbrek komplikasyonları nedeniyle olur.
Güncel Araştırmalar
Hücre içi kalsiyum dengesini düzenleyen ilaçlar, gen tedavisi ve kök hücre tedavileri üzerine çalışmalar devam etmektedir. Ancak henüz kesin bir tedavi bulunmamaktadır.
Kaynaklar
- Barrett TG, Bundey SE, Macleod AF. "Neurodegeneration and diabetes: UK nationwide study of Wolfram (DIDMOAD) syndrome." Lancet. 1995.
- Rigoli L, et al. "Wolfram syndrome: clinical and genetic update." Endocrine. 2018.
- Orphanet: Wolfram syndrome
- Genetics Home Reference